Foto: Het bestuur van de stichting Germanen Heeten bij de entree van de Germanenkamer. V.l.n.r. Harry Nikamp, secretaris Harry Oosterhuis, historica Inke Camphens, Jan Regelink, penningmeester Ben Schrijver en voorzitter Dominique Doedens.
HEETEN – “Mijn beeld van de oude Germanen is volledig gekanteld”, zegt Harry Oosterhuis, secretaris van de Stichting Germanen Heeten. “Bij veel mensen overheerste het beeld dat het halve wilden waren, die rondliepen in berenvellen. Maar dat slaat dus nergens op.
Eigenlijk verschillen ze niet zoveel van ons: ze moesten werken voor hun brood en droegen voor die tijd normale kleren. En ze waren slim en handig: ze maakten rond 200 jaar na Christus al ijzeren voorwerpen van goede kwaliteit, terwijl we meestal aannemen dat dat toen voornamelijk in China gebeurde en bij ons pas veel later.”
Historische grond
Oosterhuis en zijn collega-bestuursleden hopen dat veel Heetenaren en toeristen binnenkort een realistischer kijk op de Germanen krijgen door de drie projecten die op vrijdag 27 en zaterdag 28 augustus worden gelanceerd. Vrijdagmiddag wordt de Germanenkamer in kulturhus Het Trefpunt officieel geopend. Ook wordt dan een doe-boek voor de jeugd gepresenteerd, evenals een wandel- en fietstocht van respectievelijk 3,5 en 35 kilometer die deelnemers langs oude en recentere historische punten leidt. Daarmee wordt het ontmoetingscentrum in het hart van het dorp het vertrekpunt voor een reis naar het verleden. Het feestelijke weekend wordt de presentatie van het project Oer-Vuur-IJzer, waarmee de stichting het verhaal van het Germaanse verleden van Heeten op de kaart zet.
Want de opgravingen die de Raalter amateurarcheoloog Bert Terlouw vanaf 1993 deed, onderstrepen dat Heeten historische grond is. De vondst van scherven, zogeheten ijzerslakken en sporen van tientallen boerderijen – waaronder een van de grootste van Europa – en kleine ijzerovens bewijst dat Hédnen, zoals het toen genoemd werd, in de eerste eeuwen van onze jaartelling een belangrijk centrum van ijzerproductie in West-Europa vormde. En dat niet alleen: ook werd duidelijk dat de Germanen handel dreven met de Romeinen en zelfs als huurlingen in hun legers fungeerden. “De meeste mensen hebben daar geen idee van. Wij wisten het ook niet”, aldus bestuurslid Jan Regelink. Hij schakelde enkele oude bekenden in, die elkaar onder meer kennen van SV Heeten om een stichting te vormen. Die werkte de drie speerpunten uit om het verleden van Heeten onder de aandacht te brengen van inwoners van de regio, maar ook van het toenemende aantal toeristen in Salland.
Afknapper
De afgelopen maanden werd het informatiepunt ingericht in het Achterhus van het Trefpunt. “Terlouw daagde ons uit om meer te doen met de vondsten”, aldus Harry Nikamp. “Ons eerste idee was een museum, maar daar zijn er al zoveel van en vonden we bovendien een beetje oubollig. Bovendien waren de dozen vol scherven die we te zien kregen een afknapper: daar konden we eigenlijk niets mee.” En dus werd het, in overleg met historica Inke Camphens, een informatiecentrum, dat vooral de wanden van het Achterhus beslaat, zodat ook vergaderingen en muziekuitvoeringen er kunnen blijven plaatsvinden. “Een informatiecentrum is laagdrempeliger en biedt mogelijkheden om het verhaal de Germanen met audiovisuele middelen tot leven te brengen”, zegt Camphens, werkzaam in de erfgoedsector en zelf twaalf jaar woonachtig in Heeten.
En zo geschiedde. Naast de expositie van enkele herkenbare vondsten, zoals het bronzen everzwijntje dat in 2002 werd opgegraven, wordt de bezoeker onthaald op een inleidende film, 3D- en digitale beelden, omgevingsgeluiden en een achterwand met goed gevisualiseerde feitelijke informatie. Kinderen kunnen met een loep op zoek naar geheimpjes die in de Germanenkamer verstopt zijn. Het bijbehorende boek, ontwikkeld door projectbureau Vuurrood uit Rotterdam, bevat een verhaal van kinderboekenschrijfster en archeologe Linda Dielemans over het dagelijks leven van het jongetje Wolf – de naam is afgeleid van het ijzer dat overblijft na het smelten van oer – in de Germaanse tijd. “Het is geen boek geworden dat het verhaal van de Germanen vertelt. Daarvoor kun je terecht op onze website en in de Germanenkamer”, zegt Ben Schrijver. “Het is een echt doe-boek geworden, dat in combinatie met nog te ontwikkelen lesbrieven ook voor de groepen 7 en 8 van alle basisscholen in de gemeente Raalte gebruikt gaat worden.”
Komend weekend
De terugkeer van de Germanen in Heeten wordt op zaterdag 28 augustus ingeluid met een open dag in het Trefpunt, in combinatie met een Germaanse markt op het plein. Naast demonstraties, kraampjes en oude ambachten, wordt deze opgeluisterd door een nagebouwde Germaanse ijzeroven van leem. “Het is de bedoeling dat deze vrijdagmiddag al wordt opgestookt en de hele nacht blijft branden”, vertelt Jan Regelink. “Een groep mensen rond archeologe Janneke Zuyderwyk hoopt dan zaterdag, tijdens de markt, een brok ijzer te produceren dat daarna gesmeed kan worden tot een gebruiksvoorwerp. Zo willen we laten zien hoe de Germanen ijzer maakten.” De open dag en markt duren van 11.00 tot 16.00 uur.
Tekst/Foto: Hans Keesmaat
Lees ook